به تحلیل محمد رضا زحمتکش مدیر مسئول صدا نیوز، سابقه تفکر برنامه ریزی در ایران به سال ۱۳۱۶ بر می گردد و اولین سند اجرایی در قالب برنامه و بودجه کشور در سال ۱۳۲۷ تقدیم مجلس شورای ملی گردید بر این اساس بیش از۷۰ سال از شروع برنامه‌ریزی و حرکت در مسیر توسعه در کشور […]
به تحلیل محمد رضا زحمتکش مدیر مسئول صدا نیوز، سابقه تفکر برنامه ریزی در ایران به سال ۱۳۱۶ بر می گردد و اولین سند اجرایی در قالب برنامه و بودجه کشور در سال ۱۳۲۷ تقدیم مجلس شورای ملی گردید بر این اساس بیش از۷۰ سال از شروع برنامه‌ریزی و حرکت در مسیر توسعه در کشور ایران می‌گذرد.
تحلیل روند طی شده در این تاریخ بلند برنامه ریزی در ایران ، بر مبنای برونداد نتایج حاصل بر اساس ارزشیابی شاخص های کمی (مقایسه هزینه کرد اعم از منابع انسانی، مالی و طبیعی نسبت به نتایج و دستاوردهای به دست آمده ما به ازاء زمان و کیفیت برونداد) و شاخص های کیفی (مقایسه با کشور های مشابه قابل تطبیق بر اساس مولفه های جغرافیای سیاسی ،اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی)،و مقایسه نتایج در بازه زمانی ، ضروری است خبرگان و اندیشمندان این حوزه نسبت به آسسیب شناسی فرآیند برنامه ریزی .اقدام نمایند.
مبنای نظری تحلیل آسیب پذیری برنامه ریزی و نتایج عملکردی مرتبط با آن ، ارزیابی سه سطح پیش از برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی و پس از برنامه‌ریزی ، بر اساس شاخص ها ی معتبر می باشد . مبانی نظری این تحقیق قابل تعمیم به سایر حوزه های مرتبط با برنامه ریزی فارغ از نوع و دامنه اثر(بخشی ،فرابخشی) خواهد بود .
ملازمات پیش از اجرای برنامه
- پیش از اجرای برنامه ضرروی است نسبت به شناخت بستر و زیر ساخت اجرایی برنامه که به مثابه چهارچوب عملیاتی برنامه می باشد اقدام نمود جهت روشمند بودن این فرآیند الگو های متعددی مبتنی بر رویکرد های متفاوت (بسته به دامنه اثر پذیری برنامه )ارائه شده است چنانچه دامنه اثرپذیری برنامه در مقیاس سازمانی مد نظر باشد یکی از الگو های پیشنهادی ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻪ ﺷﺎﺧﮕﯽ (ساختاری، زمینهای و رفتاری) می باشد بر مبنای مدل فوق یک سازمان را می توان مبتنی بر تحلیل سه بعد رفتاری ، ساختاری و زمینه ای دانست که تحلیل کمی شاخص های مرتبط با هر یک از این ابعاد سه گانه و تاثیر پذیری متقابل شاخص ها ی مرتبط بر روی یکدیگر می تواند موجبات تحلیل کلان کیفی سازمان را در بر داشته باشد(دکتر سنجری ،مرحوم دکتر اهرنجانی ۱۳۸۵)
بدیهی است با در نظر گرفتن تفاوت ها و تمایزات ماهوی اجتماعات انسانی اعم از دامنه کمی ، ارتباطات و …تعمیم دهی این الگو قابل تامل خواهد بود . در این مقاله فرض بر آن است که مجموع اجتماعات انسانی که دارای ماندگاری زمان بر اساس قالب فرهنگی مشخص می باشند را می توانیم به مثابه سازمان تلقی نمائیئم.
ملازمات درحین اجرای برنامه
- در اجرای یک برنامه به مثابه نظام و چهارچوب ضروری است نسبت به تحلیل ، تدوین و پایش ۵ فاکتور به صورت روشمند و سیستماتیک اقدام نمود این ۵ فاکتور عبارتند از ۱- دامنه اثر( خرد و کلان ) ۲- زمان اثر (بلند مدت ، میان مدت ) ۳- کیفیت اثر (برونداد کمی و کیفی) ۴- هزینه اثر (نقدینگی ، انسانی ،زیست محیطی ،….) ۵- تحلیل ریسک (تحلیل کمی انواع ریسک های محتمل بر مبنای مدلی روشمند مبتنی بر تعیین تقریبی درصد اثر پذیری متقابل هر ریسک بر شاخص های مرتبط با عوامل بنیادی)
- عناصر ۴ گانه زمان ، هزینه ،کیفیت ودامنه اثر، به عنوان متغیر های وابسته می باشند که تغییر هر یک بر روی یک ،دو و یا سه مولفه دیگر تاثیر گذار خواهد بود به عبارتی دیگر این عناصر در طول اجری برنامه یک مفهوم پویا خواهند بود و ضروری است بر اساس مدل علمی و روشمند میزان وابستگی متقابل این عوامل را بدست آورد.
- تحلیل عامل ریسک نیازمند تجمیع و طبقه بندی علمی و روشمند اطلاعات محیطی و محاطی تاثیر گذار بر عوامل ۴ گانه زمان ،هزینه ،دامنه و کیفیت اثر می باشد
- پایش مستمر میزان انحراف بهره وری(تجمیع دو عامل اثر بخشی و کارایی) بر مبنای تابع هدف و استخراج مسیر بهینه در قالب گراف حدی اثر پذیری متقابل عوامل ۴ گانه با استفاده از الگوی علمی وروشمند
ملازمات پس از اجرای برنامه
- ایجاد پایگاه داده یکپارچه جهت تدوین ، گرد آوری و ذخیره سازی اسناد طبقه بندی شده در سه قالب (قبل از اجرای برنامه ، در حین اجرای برنامه و پس از اجرای برنامه) مشتمل بر نیاز سنجی ، طراحی ، پیاده سازی ، بودجه ، تخصیص منابع و…..
تدوین و تجمیع این اسناد در قالب الگوی روشمند علمی ، منجر به ایجاد پایگاه دانش و مدیریت دانش خواهد شد بر اساس مولفه های ممیزی سازمان ها با رویکرد بهره وری ، تاکید و عملیاتی نمودن فرآیند مدیریت دانش از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است که به عنوان دارایی ارزشمند هر سازمان محسوب می گردد.
ایجاد پایگاه داده یکپارچه جهت گردآوری و پایش مستمر شاخص های هدف (KGI)،شاخص های نتیجه (KRI) و شاخص های عملکردی (KPI) جهت طراحی داشبورد های مدیریتی در سه لایه مدیریت عملیاتی ،مدیریت میانی و مدیریت راهبردی
