فرهنگی

علیدوست می‌گوید: «با آقای سروش مشترکاتی داریم، اما سیاست ما متفاوت است. ایشان می‌خواهند «تراث» را به تعبیری شخم بزنند. و به تعبیری این مواجهه آقای سروش را می‌توان یک کتاب‌سوزان مدرن دانست! چون روایت معتبر را به اندازۀ انگشتان دست و نه بیشتر می‌دانند. سیاست ایشان تخفیف و تحقیر فقه و حدیث است. اما سیاست ما چنین نیست. ما نمی‌گوییم فقه قابل نقد نیست، اما باید همین تراث را پایه قرار بدهیم و البته آن را تکمیل کنیم

از فعالیت‌های ارزشمند او، تلاش برای شناسایی و حفظ موسیقی‌های محلی ایران بود که در قالب آلبوم آهنگ‌های محلی در سال ۱۳۵۳ منتشر شد. موسیقی فیلم نیز یکی از حوزه‌های دیگری بود که فریدون شهبازیان در آن به خلق آثار ماندگار پرداخت؛ فیلم‌هایی نظیر شیر سنگی، خاموشی دریا، و معصومیت از دست‌رفته شاهدی بر این ادعاست.

جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۳ با ترکیبی از استعداد‌های تازه‌نفس و نام‌های شناخته‌شده بستر مناسبی برای شکوفایی ایده‌های جدید و رقابت در بالاترین سطح سینمای ایران فراهم کرده است. اگرچه هنوز باید منتظر بمانیم تا آثار روی پرده بروند و منتقدان و مخاطبان در جشنواره نظر بدهند.

الهی قمشه‌ای فرصت حضور در کلاس درس بزرگانی چون ادیب نیشابوری، شیخ حسن بُرسی، حاج‌آقا حسین قمی و شیخ اسدا...یزدی (هراتی) را غنیمت شمرد؛ اما در میان این ستارگان آسمان علم، آقا بزرگ خراسانی، مشهور به میرزا عسکری شهید، جایگاهی ویژه در قلب او یافت. استادی که نه فقط دانشمند، بلکه به تعبیر الهی قمشه‌ای، صاحبدلی بود که با نفس مسیحایی‌اش، جان تازه‌ای به کالبد بی‌روح دانش رسمی می‌بخشید. ده سال تمام، الهی قمشه‌ای شیفته حکمت او بود و از سرچشمه دانشش سیراب می‌شد.

نیما یوشیج با معرفی قالب‌های آزاد و شکستن قواعد خشک سنتی، نگاه شاعران فارسی‌زبان به فرم و محتوا را متحول کرد. او از تجربیات زندگی روستایی خود الهام گرفت و تصویری متفاوت از طبیعت، انسان و جامعه به نمایش گذاشت.

خواهران گوش به پند و اندرز‌های نویسندگان تادیب‌النسوان و افرادی از این قبیل ندهید. این مربیانِ زنان که خود را نادره دوران می‌دانند، بهتر است به اصلاح صفات رذیله خود برآیند. آنان می‌دانند که این نصایح برای تأدیب ما نیست و برای اثبات ظالم بر مظلوم است. این مربیان نه تنها کاری برای ما انجام نداده‌اند، که مملکت را هم به نیستی کشانده‌اند. ما که در حرم اندرون و کنج مطبخ بودیم، پس این همه فساد را اینان بر پا کرده‌اند.

اسپینوزا از فیلسوفان قرن 17 اروپاست. به جهت آن‏که وى کل هستى را جوهرى واحد مى‏داند، برخى او را عارف وحدت وجودى انگاشته‏اند، اما با توجه عمیق‏تر به فلسفه وى معلوم مى‏شود که او را نه تنها نمى‏توان عارف دانست بلکه وى از زمره فیلسوفان متجدد و پیرو دکارت (کارتزین) است و همان‏طور که فلسفه جدید مبتنى بر محوریت بشر و اندیشه اومانیستى است، فلسفه اسپینوزا نیز از این امر مستثنا نیست و لذا اندیشه او را نمى‏توان عرفانى دانست. برخى از محورهاى مهم تعارض اندیشه اسپینوزا با اندیشه عرفانى و نزدیکى آن به اندیشه مدرن عبارت است از: 1ـ روش اندیشه؛ 2ـ مبنا و اساس؛ 3ـ رابطه عالم با خداوند؛ 4ـ مراتب هستى؛ 5ـ حقیقت؛ 6 ـ اختیار و آزادى.

اگر ساختارها بهبود پیدا کند اما عاملان دینی نتوانند کار کنند، در ایران آینده‌ای خواهیم داشت که دچار دوگانه دین و سکولاریسم خواهد شد و شاهد دین سرخی خواهیم شد که خشونتگرا است. اما اگر نه عاملان دینی خوب کار کنند و نه ساختار بهبود پیدا کند، در آینده با یک دین سیاه روبه‌رو خواهیم شد که از یک سو دین دولتی است و دین‌زدایی و دین‌گریزی رقم خواهد زد و تداعی‌کننده خشونت و ستم است و امیدوارم چنین نشود چراکه به مثابه تاراج ارزش‌ها و هویت و فرهنگ ما خواهد بود.

وقتی سید برهان الدین محقق ترمذی به قونیه رسید، یعنی در حدود سال ۶۲۹، مولانا شیفته روحانیت و معنویت او شد و تا هنگام مرگ برهان محقق (سال ۶۳۸) از پرتو روحانیت و هدایت او بهره مند بود و این که در مثنوی به هنگام سخن گفتن از تأثیر شیخ و پیر و تسلیم شدن در برابر پیر از دو مظهر کمال روحانی از برهان محقق و صلاح الدین زرکوب یاد می کند، خود نشانگر این معنی است

بزرگ‌ترین نکته‌ای که در اندیشه مولانا بسیار خودنمایی می‌کند، تکثرگرایی اوست. مولانا یک تکثرگرای بزرگ است. در قرن هفتم و در اوج تعصب‌های مذهبی و در اوج جنگ‌های صلیبی که بین مسلمانان و مسیحیان اتفاق افتاده بود و برای یک نام خدای مشترک جنگ‌های متعددی می‌کردند،

حکومت ها باید همواره گفته ها و کرده های خود و آثار و نتایج آن را در نظر داشته باشند تا بتوانند از اشتباه های هولناک بپرهیزند و اگر چنین پروایی نداشته باشند نمی توانند به کشور و مردم خدمت کنند و چه بسا که گفتار و رفتارشان مایه زیان و آشفتگی باشد.

حاتمی نه فقط در قصه‌ها که در جزئیات نیز زندگی می‌کرد. لباس‌ها، دکورها، موسیقی‌ها، همه در آثارش همچون شعری هماهنگ بودند. او در «دلشدگان» داستان عشقی روایت کرد که هم در موسیقی گم شد و هم با آن جاودانه شد. این فیلم، نه تنها مرثیه‌ای برای هنرمندان از یادرفته‌ی موسیقی ایرانی، که خود، قطعه‌ای بی‌نظیر از این هنر است.

وقتی از صادقی حرف می‌زنند عموما می‌گویند بهرام صادقی، «نویسنده‌ ملکوت»، ولی به نظر من داستان‌های کوتاه صادقی از ملکوت خیلی قوی‌ترند. این نشان می‌دهد که داستان کوتاه جای رمان را نمی‌گیرد. رمان ماندگارتر از داستان کوتاه است. برای من، صادقی نویسنده‌ «سنگر و قمقمه‌های خالی» است نه نویسنده‌ ملکوت. ملکوت از نظر من یک داستان شکست‌خورده است.

زیست‌محیط گرایان با مرگ ریچل کارسون، یک چهره‌ی الهام‌بخش را از دست دادند؛ زنی دانشمند، که با قلم شیوایش، صدای رسای دوستداران محیط زیست در سراسر تمدن صنعتی جهان غرب بود؛ تمدنی که البته در همان زمان حیات کارسون نیز در حال دامن‌گستردن روزافزون در سراسر کره زمین بود.

آیت اللّه خویی شاید یکی از موفق ترین مراجع عصر اخیر از نظر تألیف و تصنیف و تقریر بوده باشند، چون علاوه بر تألیفات گران سنگ و پرمحتوایی که خود انجام داده اند، به همان مقدار یا بیشتر از آن، شاگردان و فارغ التحصیلان مکتب فقهی، اصولی و تفسیری او، تقریرات او را نگاشته و نشر داده اند.