ایران در آستانه یک معاهده استراتژیک جدید با هند

به گزارش نبأخبر، به گفته دو منبع مطلع، انتظار می‌رود هند و ایران تا ماه سپتامبر (شهریور)، پیش از اجلاس جهانی دریانوردی 2023 که در ماه اکتبر در دهلی نو برگزارمی‌شود، قرارداد بلندمدتی برای توسعه بندر چابهار ایران امضا کنند.

به نوشته نشریه مالی هندی مینت، پس از سال‌ها مذاکره، انتظار می‌رود دهلی و تهران قراردادی چند ساله امضا کنند که به هند اجازه می‌دهد پایانه شهید بهشتی در بندر چابهار را توسعه دهد. در سال 2016، شرکت‌های ایندیا پورتز گلوبال (IPGL) و آریا بنادر ایران قرارداد توسعه این بندر را امضا کرده بودند.

سخنگویان وزارت امور خارجه، بنادر، کشتیرانی و آبراه‌های هند و سفارت ایران در دهلی نو به سوالات در این باره پاسخ ندادند.

با این حال، یکی از مقامات وزارت بنادر هند گفت که جزئیات این قرارداد بلندمدت در ماه آینده نهایی خواهد شد و احتمالاً در ماه سپتامبر توافق نامه امضا می‌شود.

در حال حاضر هند و ایران قرارداد توسعه و راه اندازی ترمینال بندر چابهار را به صورت یک ساله تمدید می‌کنند. با این حال، هند تهران را ترغیب کرده است که به یک قرارداد بلندمدت متعهد شود و برای سرمایه‌گذاری و برنامه‌های توسعه‌ای بلند مدت این بندر که توسط هند طراحی شده است، اطمینان ایجاد کند. یک قرارداد بلند مدت 10 ساله همچنین ممکن است شامل تمدید خودکار باشد.

مذاکرات در مورد قرارداد بلندمدت پیش از این به دلیل اختلاف نظر در مورد «بند داوری» در معامله متوقف شد. ایران تا کنون با توجه به محدودیت‌های قانون اساسی برای ارجاع اختلافات به دادگاه‌های خارجی، از بندهای مرتبط با داوری بین‌المللی ناراضی بود. با این حال، نشریه مینت دریافته است که هر دو طرف قرار است به یک سازش دست یابند که اجازه می‌دهد پرونده‌ها به دادگاه‌های داوری بین المللی در کشورهای بی طرف، مانند سنگاپور و دبی منتقل شوند. هند قبلاً پیشنهاد کرده بود که موضوعات نیازمند داوری در دوبی یا بمبئی مطرح شود.

اختلاف نظر در مورد سایر بندها، مانند تضمین حداقل ترافیک که ایران خواهان آن است نیز حل خواهد شد و راه را برای توسعه سریع زیرساخت‌ها در این بندر برای اطمینان از رسیدن ترافیک کشتیرانی به این مکان استراتژیک هموار می‌کند.

در سال 2016، هند 85 میلیون دلار برای توسعه بندر اختصاص داد و متعهد به یک خط اعتباری 150 میلیون دلاری شد. از سال 2023، هند شش جرثقیل دروازه‌ای را به مبلغ 25 میلیون دلار برای توسعه بندر مستقر کرده است. با این حال، ایران در گذشته از تلاش‌های هند ابراز نارضایتی کرده است. علی چگنی، سفیر سابق ایران در هند، کار توسعه چابهار را «بسیار کند» توصیف کرد و طرف هندی را به خاطر معطل کردن سرزنش کرد.

چابهار، واقع در جنوب شرقی ایران، به عنوان دروازه‌ای برای هند برای دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی ارزیابی شده بود. ریشه‌های این پروژه به سال 2003 برمی‌گردد، زمانی که هر دو کشور در سفر محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت به هند، با توسعه آن موافقت کردند. با این حال، این ابتکار به دلیل تحریم‌های غرب علیه برنامه هسته‌ای ایران با موانعی جدی روبرو شد. در سال 2013، هند متعهد به هزینه 100 میلیون دلار برای توسعه این بندر شد، و پس از توافق هسته‌ای 2015 بین ایران و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، آلمان و اتحادیه اروپا، اوضاع رو به پیشرفت رفت.

در سال 2016، در جریان سفر نخست وزیر هند، نارندرا مودی به تهران، هند، ایران و افغانستان توافقنامه‌ای را برای توسعه چابهار به عنوان کریدور تجاری و حمل و نقل برای پیوند دادن اقتصادهای خود به یکدیگر امضا کردند. از سرگیری تحریم‌های ایالات متحده در سال 2019 و سقوط دولت افغانستان در سال 2021، کار را در این بندر پیچیده و کند کرده است. اما سال گذشته تیمی از وزارت بنادر هند از جمله سارباناندا سونووال، وزیر بنادر هند از ایران بازدید کرد و مذاکرات برای توسعه چابهار دوباره سرعت گرفت.

شرکت دولتی IPGL ترمینال شهید بهشتی در بندر چابهار را اداره می‌کند و بر اساس داده‌های دولتی، از زمانی که این شرکت در سال 2018 فعالیت خود را در این ترمینال آغاز کرد، بیش از 6.56 میلیون تن محموله فله از جمله از استرالیا، بنگلادش برزیل، آلمان، روسیه و امارات متحده عربی را جابجا کرده است.. هند برای سال 2023 حمل 13282 کانتینر بار را در پایانه شهید بهشتی هدف قرار داده است. جابجایی محموله در سال 2022 معادل 3096 کانتینر بود. این سطح از تردد بار، امکان رشد عملیات در بندر را فراهم کرده است.

کارشناسان می گویند اگر این بندر به شبکه ریلی متصل شود، مقدار جابجایی محموله ممکن است به میزان قابل توجهی افزایش یابد. هند همچنین در ساخت خط آهن چابهار – زاهدان به طول 700 کیلومتر مشارکت دارد. در سال 2016 قراردادی بین یکی از بخش‌های شرکت راه آهن هند و شرکت ساخت و توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل راه آهن ایران، برای احداث پروژه راه آهن چابهار – زاهدان به امضا رسید. وزارت دارایی هند در بودجه اتحادیه برای سال مالی 2022، یک میلیارد روپیه برای توسعه بندر چابهار اختصاص داد.