ظریف و پایان تدریجی وعده های اروپایی

توافق هسته ای با همان برجام با خروج آمریکا و بازگشت شرایط سخت اقتصادی که از سوی آمریکا به ایران تحمیل شد وارد فاز جدیدی شد و با گروه ۵ منهای ۱ ادامه یافت با این عنوان که اعضای دیگر این گروه باید متعهد شوند که مفاد برجام را اجرا و ساز و کار مالی ایجاد نمایند که ایران از تحریم ها در امان باشد.به نقل از صدانیوز در حالی که قرار بود دو هفته بعد از خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا بسته پیشنهادی خود را برای انتفاع ایران از پایبندی به تعهداتش ارائه دهد اما اینک بعد از گذشت حدود هفت ماه و نیم به نظر می رسد حتی وزیر خارجه نیز از آن همه مذاکره و قول و قرار ناامید شده است.

محمدجواد ظریف اخیراً در مصاحبه ای که با شبکه المیادین داشته عنوان کرده است: اروپایی ها در انجام تعهداتشان به توافق هسته ای یا همان برجام کُند عمل می کنند، ما منتظرشان نمی مانیم مگر اینکه گام عملی اتخاذ کنند. وزیر امور خارجه کشورمان در رابطه با خروج آمریکا از توافق هسته ای هم گفت: گزینه های زیادی بعد از خروج آمریکا از برجام داریم و هرگاه مصلحت ملی اقتضا کند این گزینه ها را به کار می گیریم.

حشمت الله فلاحت پیشه، رییس کمیسیون امنیت ملی هم روز یکشنبه بعد از نشست با وزارت خارجه در پاسخ به سوالی درباره ساز و کار ویژه مالی اروپا (SPV) و مباحث مطرح شده در این خصوص در جلسه مشترک گفت: با توجه به فشار حداکثری آمریکا، ایران ساز وکار مقاومت حداکثری را در این موضوع دنبال کرده و حساب راهبردی بر روی آن باز نمی کند.

سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه هم دیروز در دیدار با سفیر رومانی در ایران ضمن استقبال از مواضع سیاسی کشورهای اروپایی در حمایت از برجام، این مواضع را کافی ندانست و بر ضرورت اتخاذ اقدامات عملی در کنار مواضع سیاسی تاکید کرد.

این سخنان در حالی بیان شده که حدود ده روز قبل محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرده بودند بزودی از سازوکار مالی اروپا برای ارتباط مالی با ایران(اس پی وی) رونمایی خواهد شد. اکثر این وعده های مبنی بر این بود که تا قبل از پایان سال میلادی اس پی وی شروع به کار خواهد کرد.

محمود واعظی، ۲۰ آذر ماه در حاشیه جلسه هیات دولت و در جمع خبرنگاران اظهار داشت: کشورهای اروپایی هم رهبران‌شان و هم وزرای خارجه آنها و حتی مقامات اقتصادی‌شان در تمام تماس‌هایی که با سفرا و مقامات ما داشتند و با وزیر امور خارجه داشتند در اراده اینکه باید این اس پی وی باید برقرار شود تردیدی ندارند و مکانیزم را دارند طراحی می‌کنند و به ما هم گفته‌اند که حداکثر تا دو یا سه هفته آینده انجام می‌شود. فدریکا موگرینی نیز از آماده شدن سازوکار ویژه مالی اروپا برای همکاری با ایران خبر داده بود.

گفتنی است یکی از ادعاهایی که برخی رسانه های خارجی مانند رویترز در طول این مدت بیان کرده اند این است که کانال ویژه مالی اروپا با ایران صرفاً به بحث دارو و غذا اختصاص دارد. حتی این اواخر خبرهایی مبنی بر حذف فروش نفت از SPV سخن گفته شده بود اما ظریف همان موقع عنوان کرده بود فروش نفت، محور کانال مالی اتحادیه اروپا با ایران است.

با توجه به صحبت های اخیر ظریف اما مشخص می شود اروپایی ها چندان تمایلی به همراهی با ایران ندارند و شروع کانال ویژه مالی و مهم تر، کارآمدی آن در هاله از ابهام است. در واقع اروپایی ها ترجیح می دهند در موضوع برجام صرفاً به راه و روش های بی هزینه مانند ارائه بیانیه حمایت از توافق هسته ای اکتفا نمایند. این اتفاق نیز به این دلیل صورت می گیرد تا دولت ایران را مجاب کنند تعهداتش را یک جانبه انجام دهد.

البته ظریف حدود یک ماه قبل عنوان کرده بود: اروپایی‌ها در تلاش برای ارتباط با ایران هستند… امیدواریم spv بتواند نیازهای کشور را در حد قابل قبولی تامین کند… از سوی اروپایی‌ها اطلاعات مقدماتی مثبتی برای ثبت کانال مالی به ما رسیده بنابراین امیدواریم هر چه زودتر به واقعیت بپیوندد البته بعد از آن تضمین عملی از اهمیت زیادی برخوردار است.

بعد از خروج دونالد ترامپ از توافق هسته ای در ۱۸ اردیبهشت ماه، اتحادیه اروپا قرار بود با بروزرسانی قانون انسداد از شرکت های اروپایی که با ایران همکاری اقتصادی دارند در مقابل تحریم های آمریکا محافظت کند و از طرف دیگر با راه اندازی کانال ویژه مالی امکان تضمین همکاری اقتصادی اروپا با ایران بر پایه فروش نفت و بازگشت پول فراهم شود.

به گزارش الف، رهبر انقلاب در تاریخ ۲ خرداد ۹۷ در دیدار سران قوا و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام، با تاکید بر همراهی اروپا با امریکا در مهمترین موارد گفتند: ما بنای دعوا با اروپا را نداریم اما این سه کشور اروپایی نشان داده اند که در حساس‌ترین مواقع، با امریکا همراهی می کنند.

ایشان با تاکید بر این واقعیت که اقتصاد کشور را از راه «برجام اروپایی» نمی توان درست کرد افزودند: برجام اروپایی البته مسئله ای است اما قرائن فراوان از جمله انصراف و تردید شرکت های بزرگ اروپایی و نیز سخنان مسئولان سه کشور اروپایی نشان می دهد اقتصاد کشور را از راه برجام اروپایی نمی توان به جلو برد.