به نقل از صدا نیوز ، پیش‌بینی می‌شود که جنگ‌های آینده، بر سر آب باشد. این ایده مخالفانی هم دارد و هستند گروهی که می‌گویند بیش از آنکه آب عامل جنگ باشد، وسیله‌ای بوده که کشورها را پشت میز مذاکره، گرد هم جمع کرده است. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه در این رابطه معتقد است: […]
به نقل از صدا نیوز ، پیش‌بینی می‌شود که جنگ‌های آینده، بر سر آب باشد. این ایده مخالفانی هم دارد و هستند گروهی که می‌گویند بیش از آنکه آب عامل جنگ باشد، وسیله‌ای بوده که کشورها را پشت میز مذاکره، گرد هم جمع کرده است.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه در این رابطه معتقد است: آب ظرفیت بزرگی دارد که به منازعه تبدیل شود، ولی آب در طول تاریخ بیشتر به جای اینکه موضوع منازعه و درگیری باشد، موضوعی برای همکاری بوده است. اگرچه بخش عمده منابع آب ایران در داخل مرزهای سیاسی کشور تأمین می‌شود اما همان اندک منابع آب مشترکی که با همسایگان داریم، برای ما بسیار حیاتی است بنابراین برای تأمین منافع خود نیاز به گفت‌وگو داریم. به گفته دکتر پاپلی‌یزدی، دبیر انجمن هیدروپلیتیک، موضوع دیپلماسی آب فقط به مدیریت منابع آبی مشترک محدود نمی‌شود بلکه تبعات ناشی از مسائل مدیریتی آب را هم شامل خواهد شد. سدسازی‌های ترکیه و ریزگردهای عراق که از تبعات مدیریت بد منابع آب است، در این چارچوب مورد بررسی قرار می‌گیرد. دیروز همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا، توسط انجمن ژئوپلیتیک ایران در دانشکده جغرافیای دانشگاه خوارزمی برگزار شد. در این همایش عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه، سیاست اصلی ایران را جلوگیری از خروج آب از کشور با شرط رعایت حق همسایگان معرفی کرد. او با نگاهی به مدیریت غلط آب در ایران و هدررفت زیاد آن در مزارع و همچنین نحوه نادرست مصرف، گفت: با وجود نقایص موجود هنوز از حوزه تأمین آب صحبت می‌کنیم و به دنبال این هستیم که وزارت خارجه از خارج آب بیاورد. باید ببینیم مشکل آب چگونه حل می‌شود و به دنبال مدیریت مصرف آب باشیم. عراقچی کمبود آب در سیستان‌وبلوچستان را ناشی از سیاست‌های غلط کشور در مدیریت تالاب‌ها و سدها دانست و افزود: تبعات این مدیریت غلط ازبین‌رفتن کشاورزی و مهاجرت است. آسان‌ترین کار این است که برویم از افغانستان آب بیاوریم و بگوییم وزارت خارجه چه کار می‌کند. در حالی که با ایده‌های مختلف می‌توان مصرف آب را مدیریت کرد. او اضافه کرد: قبل از اینکه متمرکز بر دیپلماسی آب شویم، باید سهم دیپلماسی آب را مشخص کنیم. ١٠ تا ١١ میلیارد مترمکعب آب از کشور خارج می‌شود. تقریبا حدود ٩ میلیارد مترمکعب آب وارد می‌شود. میزان نزولات آسمانی کشور حدود ۴٠٠ میلیارد مترمکعب است و حدود سه‌چهارم آن تبخیر می‌شود. باید مدیریت کنیم و جلوی تبخیر نزولات آسمانی را بگیریم که البته به سرمایه‌گذاری زیاد نیاز دارد. معاون سیاسی وزیر خارجه درباره دیپلماسی آب گفت: آنچه امروز به عنوان دیپلماسی آب شناخته شده، دیپلماسی آب‌های فرامرزی است. آب ظرفیت بزرگی دارد که به منازعه تبدیل شود، چه بین دو روستا، شهر یا کشور، ولی تاریخ نشان می‌دهد آب در طول تاریخ بیشتر به جای اینکه موضوع منازعه و درگیری باشد، موضوعی برای همکاری بوده است.
او تأکید کرد: مذاکره بر سر آب و رسیدن به معاهده درباره منابع آبی کار راحتی نیست. معاهده هیرمند محصول ده‌ها سال مذاکره است. معاهدات مشابهی در اطراف کشور داریم مثل اروندرود. اداره مرزی ما در وزارت خارجه بحث مدیریت آب‌های مرزی را انجام می‌دهد و معاهدات با افغانستان درباره نحوه اجرای صحیح معاهده هیرمند است. معاون وزیر خارجه با اشاره به اینکه تا سال ٢٠٢۵ همه کشورهای منطقه از جمله ایران دچار خشک‌سالی می‌شوند، از تلاش کشورها برای مقابله با خروج آب از کشورهایشان خبر داد. عراقچی افزود: سیاست‌های کلان کشور در این جهت است که جلوی خروج آب از کشور گرفته شود، نه اینکه ما با خروج آب از کشور باعث تشنگی همسایگان شویم. اما وقتی مردم ما به آب نیاز دارند طبیعی است جلوی خروج آب از کشور گرفته شود و همسایگانمان نیز چنین هستند. او همچنین به استفاده از تجارب بین‌المللی برای مدیریت مصرف در کشور تأکید کرد.
به دنبال صلح آب هستیم
محمدحسین پاپلی‌یزدی رئیس انجمن ژئوپلیتیک در گفت‌وگو با «شرق» به تشریح اهداف همایش پرداخت و گفت: ما یک‌سری رودخانه مرزی داریم. برای رودخانه هیرمند قرارداد بین‌المللی داریم. برای رودخانه‌های هیرمند، ارس و اروندرود هم قراردادهایی نوشته شده است. او اضافه کرد: دیپلماسی آب فقط منحصر به رودخانه‌های مرزی نیست. در حال حاضر ترکیه سدهای بسیار بزرگی در این کشور ساخته است. این کشور حقابه زیست‌محیطی عراق و سوریه را نمی‌دهد. تالاب‌های این کشورها خشک شده‌اند و ریزگردهایی که شما در اهواز و غرب کشور می‌بینید، به دلیل خشک‌شدن تالاب‌های عراق، سوریه و بخشی از تالاب‌های ایران است. بخش‌های بزرگی از تالاب‌های منطقه به دلیل سدسازی‌ها خشک شده‌اند و نتیجه آن بروز این ریزگردهاست. پاپلی‌یزدی ادامه داد: ترکیه بخش زیادی از آب‌های این کشور را پشت سد ذخیره کرده و رها نمی‌کند تا مشکل ریزگردها حل شود. این کشور ٢١ سد روی فرات دارد. هفت تا هشت سد ترکیه به اندازه کل آب‌های ایران گنجایش دارد. ما کمی دیر مذاکرات بر سر آب را شروع کردیم اما دانشگاهی‌ها و استادان این حرف‌ها را زده‌اند. انجمن هیدروپلیتیک هم در این مسیر پیشگام شده است. امیدواریم همه دست به دست هم دهند که مسائل مرتبط با آب حل شود. او یادآور شد: همه معتقد هستند که جنگ آینده بر سر آب است. ما دیپلماسی آب گذاشتیم که با مذاکره و گفت‌وگو به صلح آب برسیم و جلوی جنگ آب را بگیریم. رئیس انجمن ژئوپلیتیک ادامه داد: هدف این همایش این است که با مذاکره و تعامل بتوانیم آب را به مایه صلح تبدیل کنیم و حق و حقوق رودخانه‌های مرزی را به‌طور کامل بگیریم. مسائل داخلی آب و …، بحث‌های متفاوتی است که باید روی آن سرمایه گذاشته شود تا مذاکرات انجام شود.
سیدیحیی رحیم‌صفوی، رئیس همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا، نیز بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران درحال‌حاضر با ١۵ کشور دارای مرز مشترک است که با ١٢ کشور از این تعداد منابع آبی مشترک دارد. این آب‌های مشترک می‌توانند هم عاملی برای تعامل میان کشورهای منطقه و هم عامل ایجاد تنش میان آنها شوند.
او افزود: برقراری دیپلماسی آب میان کشورهای همسایه برای مدیریت منابع آب به‌منظور جلوگیری از به‌وجودآمدن بحران‌های آبی در آینده دارای اهمیت است. دیپلماسی آب مجموعه‌ای از اصول، تحرکات، اقدامات و فرایندهای مرتبط با دستگاه سیاست خارجی و نهادهای دولتی و غیردولتی است که به صورت همکاری مستقیم یا پنهان در حوزه‌هایی نظیر تولید، توسعه، کنترل و مصرف منابع آب و میان سایر کشورها و مجامع بین‌المللی و از سوی یک دولت به صورت خاص و یک ملت به صورت عام در جهت تأمین منابع آب و همچنین ارتقای منافع و امنیت ملی انجام می‌شود.
رئیس همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا تأمین امنیت ملی منطقه، توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور و منطقه، تعامل با کشورهای همسایه بر اساس منافع مشترک و مقابله با تهدیدات مشترک و همچنین ظرفیت‌های نفوذپذیری سیاسی موضوع آب در منطقه را از جمله نتایج مهم در شکل‌گیری دیپلماسی عمومی در حوزه آب در منطقه غرب آسیا عنوان کرد. صفوی ادامه داد: در سال ۵۵ میزان آب قابل دسترس مردم ایران چهارهزارو ۵٠٠ مترمکعب بوده که این میزان در سال ٩٢ به هزارو ۶٠٠ مترمکعب کاهش یافته و بر اساس پیش‌بینی‌ها، در سال ١۴٠۴ مقدار آب قابل دسترس مردم هزاروصد مترمکعب خواهد بود. برهمین‌اساس ایران یکی از خاص‌ترین کشورهای دنیا از نظر هیدروپلیتیک و آسیای‌میانه مناقشه‌برانگیزترین منطقه در این زمینه است. ورود آب به ایران از طریق هفت رودخانه و خروج آن از طریق ۴١ رودخانه انجام می‌شود. او در ادامه صحبت‌های خود با تأکید بر لزوم استفاده از قدرت نرم در موضوع منابع آبی در منطقه، گفت: ایران به اندازه کافی هزینه‌های هشت سال جنگ تحمیلی را پرداخت کرده، به همین دلیل است که ما می‌خواهیم به یک قدرت نرم و دیپلماسی برای تأمین منافع مشترک دست یابیم. ایران جدا به دنبال تأمین صلح و امنیت پایدار در کشورهای غرب آسیاست و در این زمینه تعامل در حوزه آب را از جمله محورهای تأمین این صلح و امنیت می‌داند.
محمدعلی نجفی، شهردار تهران، نیز به‌عنوان دیگر سخنران این همایش، به انعقاد حدود ٣٠٠ پیمان بین‌المللی میان کشورهای مختلف در حوزه مسائل آبی اشاره کرد. او افزود: در منطقه غرب آسیا به‌واسطه خشک و نیمه‌خشک‌بودن این مناطق، موضوع انعقاد پیمان‌های بین‌المللی و برقراری یک دیپلماسی بین‌المللی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. نجفی گفت: موضوع آب در حال تبدیل‌شدن به یک مسئله جهانی و بحرانی است. موضوع آب باید علاوه‌بر اینکه به صورت بین‌المللی و منطقه‌ای مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، به صورت ملی و به‌تبع آن در سطوح شهرهای مختلف نیز مورد بررسی قرار گیرد. به گفته او، امروز حدود ١۵٠ کشور در دنیا با کمبود آب مواجه هستند. برخی از این کشورها با بحران آب مواجه شده و عواملی نظیر تحولات انتقال جمعیت و گسترش جوامع، به‌ویژه جوامع شهری و افزایش مصرف روزانه آب و همچنین تغییرات شرایط اقلیمی باعث ایجاد نگرانی جدی درباره حتی حیات بشری شده است. شهردار تهران نگرانی خود را از وضعیت تأمین منابع آب این کلان‌شهر اعلام کرد و افزود: در تهران تقریبا سه‌برابر میزان طبیعی آب مصرف می‌شود. میزان مصرف طبیعی از منابع آب برای شهری نظیر تهران ٢۵٠ میلیون مترمکعب است، ولی در تهران هر ٧۵٠ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌شود.
