برخی از حقوق ذکر شده در این رساله از مباحثی است که برای بشر امروز چالش ایجاد کرده است مثلاً حریم خصوصی یکی از حقوق انسان است که امروزه با گسترش وسایل ارتباطی در معرض تهدید قرار گرفته و انسان‌ها احساس می‌کنند هر چیزی در زندگی‌شان زیر ذره‌بین است.
به گزارش نباء خبر،عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی بابیان اینکه دستورات امام سجاد (ع) و سایر ائمه (ع) مانند دارو هستند مشروط به اینکه شناخته و به کار گرفته شوند، گفت: اگر در جامعه شاهد بسیاری از آسیب‌ها هستیم بخشی از آن ناشی از این است که دستورات شناخته و به کار گرفته نشده‌اند.
پیشرفت تکنولوژی و رسانه‌های اجتماعی سبب گسترش روابط انسان‌ها با یکدیگر شده است.این گسترش روابط در کنار محاسنی که برای انسان به ارمغان آورده است؛ آسیب‌هایی را هم به همراه داشته است؛ زیرا گسترش و پیشرفت بدون تبیین سواد و فرهنگ آن، باعث نادیده گرفته شدن بسیاری از اصول اخلاقی و ایجاد آسیب‌های نوظهور شده است و آسیب‌هایی مانند نقض حریم شخصی دیگران، نمایش زندگی لاکچری، روابط جنسی نامتعارف و… را مهمان ناخوانده سفره فرهنگ جامعه ایرانی_ اسلامی کرده است.
برخی از این آسیب‌ها به گونه‌ای هستند منع قانونی و فشار بیرونی نیز نمی‌تواند آن را از جامعه پاک کند؛ زیرا برخی از آن‌ها تبدیل به یک عادت عمومی شده و شاید در برخی از مواقع مردم هم مانند گذشته قبحی برای آن قائل نباشند.
برای مثال در گذشته خانواده‌ها فرزندان شان را از نمایش دارائی‌های خود و بردن خوراکی‌های کمیاب و گران به مدرسه نهی می‌کردند تا مبادا کودکی که امکان تهیه آن را ندارد اندوهگین شود؛ اما امروزه نمایش آن در فضای مجازی برای کوچک و بزرگ امری عادی شده است.
برای مبارزه با این سوغات عصر پیشرفت و تکنولوژی راهی جز چنگ زدن به فرهنگ غنی ایرانی و تعالیم دینی وجود ندارد.
امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود نکات بسیار ارزشمند و کاربردی را در این مورد بیان کرده است. در این رساله با زبانی دل‌نشین و به صورت مختصر در ۵۰ بند برای همه ابعاد زندگی انسان برنامه‌ای تدوین کرده است که عمل به آن می‌تواند راه گشای بسیاری از مشکلات جوامع امروزی باشد.
اسماعیل اثباتی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی، عنوان کرد: در معارف دینی مسائلی داریم که شاید در مرحله عمل تأثیر زیادی نداشته باشد مثلاً نعمت‌های بهشتیان، جسمانی یا روحانی بودن معاد، نحوه خلقت فرشتگان و دنیا و… که اگر چه به صورت غیرمستقیم باعث می‌شود آن گونه که خدا خواسته عمل کنیم؛ اما به طور مستقیم در عمل ما کاربردی ندارد.
وی بیان کرد: بحث‌های مطرح شده در رساله حقوق امام سجاد (ع) ملموس و کاربردی است و از ماوراءالطبیعه صحبت نمی‌کند؛ مثلاً در رابطه با معاشرت با دوست بیان می‌کند که چگونه رفتار کن تا دوستی‌ات دوام بیشتری داشته باشد یا با کدام افراد معاشرت نکن چون مضر هستند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: چون این دستورات با فطرت بشر (نه فقط مسلمانان) سازگار است، اگر به غیرمسلمان‌ها هم نشان داده شود استقبال می‌کنند.
راه حل هزار ساله برای آسیب‌های امروزی
وی افزود: برخی از حقوق ذکر شده در این رساله از مباحثی است که برای بشر امروز چالش ایجاد کرده است مثلاً حریم خصوصی یکی از حقوق انسان است که امروزه با گسترش وسایل ارتباطی در معرض تهدید قرار گرفته و انسان‌ها احساس می‌کنند هر چیزی در زندگی‌شان زیر ذره‌بین است.
وی اظهار کرد: انسان‌ها احساس می‌کنند که به وسیله گوشی‌های هوشمند به نوعی کنترل می‌شوند و سایر افراد می‌توانند مکانشان را شناسایی کنند یا حتی خواسته‌هایشان بر اساس جستجوهایی که انجام داده‌اند مشخص می‌شود یا اگر گوشی شخصی، رمز ایمیل یا صفحه شخصی‌شان به سرقت برود اطلاعات بسیاری در کسری از ثانیه منتشر می‌شود که قابل‌جمع شدن نیست.
اثباتی ادامه داد: حق حریم شخصی در کلام معصومین (ع) به رسمیت شناخته شده تا در این زمینه به حقوق دیگران تعدی نکنیم مثلاً در حق ۳۲ می‌فرماید حق همسایه این است که از مال و آبرویش تا جایی که می‌توانید محافظت کنید و اگر کسی پشت سرش حرفی زد یا احساس کردید اموالش در معرض خطر است (اعم از دزدی، بوی نشتی گاز و…) حفاظت کنید و در حضورش او را احترام و یاری کنید.
وی بیان کرد: به دلیل اینکه همسایه‌ها بیشتر در معرض این هستند که از حریم خصوصی هم مطلع شوند امام سجاد (ع) اشاره می‌کند در رابطه با بدی و عیبش کاوش نکنید و اگر ناخواسته متوجه بدی از او شدید برای او مانند قلعه‌ای محکم و پرده ضخیم باشید به طوری که نیزه‌ها نیز نتوانند نفوذ کنند و از آنچه فهمیده‌اید آگاه شوند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امام سجاد (ع) بیان می‌کند که اگر سختی به همسایه رسید تنهایش نگذارید، نعمت به او رسید حسادت نکنید، لغزشی داشت صرف نظر کنید و اگر در حق‌تان جهالتی مرتکب شد با او به مسالمت رفتار کنید و اگر کسی او را اذیت کرد، ممانعت کنید.
وی با بیان اینکه حضرت زین‌العابدین (ع) در بند ۳۱ برای هم‌نشین نیز حقی را مشخص کرده است، گفت: اما سجاد (ع) بیان می‌کند که هم‌نشینی با افراد برای شما حقوقی را ایجاد می‌کند و باید در برابر آن آدابی را رعایت کنید؛ مثلاً هنگامی که صحبت می‌کند از او روی برنگردانید.
وی عنوان کرد: در جامعه آسیب‌های اجتماعی متعددی مانند سرقت، انحرافات جنسی، از هم‌پاشیدگی خانواده، طلاق و… وجود دارد که وقتی دقت می‌کنیم، می‌بینیم درمان این آسیب‌ها در روایات و تعالیم اهل‌بیت (ع) وجود دارد.
اثباتی بابیان اینکه دستورات امام سجاد (ع) و سایر ائمه (ع) مانند دارو هستند مشروط به اینکه شناخته و به کار گرفته شوند، گفت: اگر در جامعه شاهد بسیاری از آسیب‌ها هستیم بخشی از آن ناشی از این است که دستورات شناخته و به کار گرفته نشده‌اند.
وی ادامه داد: گاهی فرد می‌داند که رفتارش اشتباه است اما آن را ترک نمی‌کند که این امر به خاطر این است که گاهی ارزش‌ها عوض شده و گاهی نیز به خاطر این است که برخی تمایلات به دستورات عقلی غلبه می‌کنند مثلاً فردی که به اعتیاد دچار شده است می‌داند این ماده برای بدن مضر است اما تمایل به این مواد جلوی عقل او را می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه یکی از راه‌هایی که باعث کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود پیشگیری، بستن ورودی‌ها و نقطه ضعف‌هایی است که باعث به وجود آمدن آسیب می‌شود، اظهار کرد: آسیب‌های جنسی یکی از آسیب‌های جامعه است که اگر افراد حق چشم، گوش، دست و غریزه جنسی را رعایت کنند، اصلاً به آسیب‌های جنسی گرفتار نمی‌شوند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه آسیب‌های اجتماعی علت‌های متعددی دارند، ادامه داد: بسیاری موقع افراد علت بزهکاری خود را دوست معرفی می‌کنند که نشان می‌دهد اگر آنچه درباره حق دوست و انتخاب دوست بیان شده بود به خوبی به فرزندان تبیین کرده بودیم و دچار این مشکلات نمی‌شدند.
وی در رابطه با ویژگی‌های دوست تصریح کرد: امام سجاد (ع) بیان می‌کند که دوست دروغ‌گو مانند سراب است و مثلاً حرفی می‌زند تو به آن دل‌خوش می‌کنی؛ اما به آن نمی‌رسی، دوست فاسق و گناه‌کار تو را در ازای یک لقمه می‌فروشد؛ زیرا کسی که در برابر تعالیم و دستورات خدایی که حق بسیاری به او داشته حاضر به اطاعت نشده و حق‌های بزرگ‌تر را رها کرده پس حق تو را راحت‌تر رها می‌کند، دوست بخیل زمانی که به او احتیاج داری تو را رها می‌کند، دوستی با فرد احمق هم مانند «دوستی خاله خرسه» است و به تو ضرر می‌رساند.
اثباتی ادامه داد: یکی دیگر از آسیب‌هایی که در جامعه وجود داشته و وسایل ارتباط جمعی به آن دامن زده است خودنمایی و تبرج است که افراد سعی می‌کنند که دارائی‌هایی که دارند را تحت عنوان زندگی لاکچری به دیگران نمایش دهند.
وی بابیان اینکه امام سجاد (ع) در حق ۱۴ که حق قربانی است مواردی را عنوان می‌کند که عمل به آن می‌تواند این آسیب را نیز رفع کند، گفت: حق قربانی این است که برای جلب توجه نباشد و فقط برای خدا قربانی شود همچنین قربانی باید در حد توان فرد باشد؛ برای مثال فرد نباید برای خودنمایی بجای گوسفند، شتر قربانی کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امام زین‌العابدین (ع) بیان می‌کند که از خان منشی و آقازاده مآبی (مانند افراد ثروتمند رفتار کردن) دورباش؛ زیرا اگر بخواهی این گونه رفتار کنی باید پر خرج باشی و این پر خرجی نه تنها خودت بلکه دیگران را هم آزار می‌دهد.
وی بیان کرد: کسی که بی اندازه خرج می‌کند بعد از مدتی متوجه می‌شود که از راه حلال نمی‌تواند درآمد لازم را به دست بیاورد و مجبور می‌شود از راه حرام مالی را به دست بیاورد تا زندگی لاکچری و تجملاتی درست کند.
اثباتی اظهار کرد: امام سجاد (ع) فرموده خدا به تو سخت نگرفته پس تو هم به خودت سخت نگیر و تواضع و فروتنی پیشه کن؛ زیرا بسیار با ارزش است و باعث می‌شود سختی نکشی.
وی بیان کرد: برای مثال اگر مهمان می‌آید باید در حد توانت خوب پذیرایی کنی و فراتر از حد توانت برای خودنمایی رفتار نکنی همچنین به گونه هم رفتار نکنی که نسبت به مهمان بی‌احترامی شده باشد.
وی درنهایت به حدیثی از امام رضا (ع) اشاره کرد و گفت: امام رضا (ع) می‌فرماید: خداوند، رحمت کند آن بنده‌ای را که امر ما را زنده کند! راوی می‌پرسد چگونه امر شما را زنده کند؟ امام رضا (ع) می‌فرماید: علوم ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد که اگر مردم زیبایی‌های گفتار ما را می‌دانستند، از ما پیروی می‌کردند.
هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: بر این اساس اگر معارف والای اهل‌بیت (ع) در اختیار همه قرار گیرد مورد استقبال آزاد اندیشان از هر دین و ملیتی قرار خواهد گرفت چنان‌که عهدنامه امام علی (ع) خطاب به مالک اشتر مقبولیتی جهانی پیدا کرد.
