آسیب‌های اجتماعی در حاشیه قد می‌کشد

به گزارش نباءخبر،آمار حاشیه‌نشینی، اعتیاد، کودکان کار و خیابان و دیگر آسیب‌های اجتماعی رو به افزایش است، چراکه کنترل این مسائل برای دستگاه‌های مسئول در اولویت قرار ندارد. کم نیستند مدیرانی که از ورود به حوزه مسائل اجتماعی می‌ترسند و یا رویکرد مناسبی برای حل این مسائل انتخاب نمی‌کنند. این شرایط سبب شده آسیب‌های اجتماعی برای دستگاه‌های مسئول در حاشیه قرار بگیرد و آمار‌های تلخ این حوزه در سکوت و خواب نهاد‌های مسئول قد بکشد.
برنامه‌های مسئولان به گردپای گسترش آسیب‌های اجتماعی نمی‌رسد، شرایط نامناسب اقتصادی نیز به آتش این آشفته بازار می‌دمد به همین دلیل هر روز به آمار حاشیه نشینان افزوده می‌شود.

کودکان کار و خیابان نیز چنین شرایطی دارند. این روزها به زحمت می‌توان چهار راه یا خیابانی را در پایتخت پیدا کرد که در آن نشانی از کودکان کار و خیابان وجود نداشته باشد، علاوه بر این نباید فراموش کرد که کم نیستند کودکانی که در کارگاه‌های زیر زمینی دنیای کودکی خود را به فراموشی می‌سپارند.

بیشتر کارشناسان درباره حوزه اعتیاد نیز چنین نظری دارند و تاکید می‌کنند نحوه مدیریت دراین حوزه نیز راه به جایی نبرده است به همین دلیل از‌ افراد گرفتار اعتیاد در کشور آمار دقیقی در دست نیست.

بنابراین با توجه به این شرایط اگر بگوییم ‌حوزه مدیریت و کنترل آسیب‌های اجتماعی‌ سال‌هاست به حال خود رها شده‌ و وعده‌های مدیران نیز تاکنون از مقام حرف فراتر نرفته سیاه‌نمایی نکرده‌ایم.

‌ احمد وحیدی، وزیر کشور اما در تازه‌ترین اظهارنظرش در این خصوص گفته‌ دولت به آسیب‌های اجتماعی توجه ویژه‌ای می‌کند.

آن طور که او گفته در این حوزه عقب‌ افتادگی‌هایی از گذشته وجود دارد که سبب تراکم مسائل این حوزه شده است.

وزیر کشور با اشاره به اینکه رئیس‌جمهور در سفرهای استانی از مناطق حاشیه‌ای بازید می‌‌کند، گفته این رویکرد نشان از این دارد که توجه به آسیب‌های اجتماعی برای دولت در اولویت قرار دارد.

این درحالی است که کارشناسان معتقدند بازدید از مناطق آسیب دیده و مراکزی مانند کمپ‌های ترک اعتیاد به تنهایی سبب کاهش آسیب‌های اجتماعی نمی‌شود، چراکه کنترل و رفع این آسیب‌ها در گروه ‌برنامه‌‌‌ای جامع است.

آسیب‌های کاملا مشهود
کم نیستند کارشناسانی که معتقدند مسائل حوزه آسیب‌های اجتماعی آنقدر نگران کننده و مشهود شده است که برای اثبات شرایط نامناسب آن نیازی به ارائه آمار و تحلیل نیست.

برای نمونه براساس گزارش وزارت بهداشت و درمان حدود 30درصد شهروندان ایرانی دچار یک اختلال روانی هستند. این درحالی است که این آمار در دو دهه پیش حدود 15 درصد بود و در گزارش‌های منتشر شده در سال 93 نیز این میزان حدود 23 درصد برآورد شده بود.

‌در حوزه اعتیاد نیز جمعیت افراد گرفتار اعتیادی که به شکل مداوم مواد مخدر مصرف می‌کنند از یک میلیون و 300 هزار نفر ‌به دو میلیون و 800هزار نفر رسیده است، این درحالی است که آخرین آماری که در این حوزه تهیه شده مربوط به سال 94 است به همین دلیل می‌توان گفت در سال 1401 آمار دقیقی از جمعیت افراد گرفتار اعتیاد در دسترس نیست‌.

البته گناه این آشفته بازار را نمی‌توان به پای یک دولت نوشت، زیرا مرور نحوه پرداختن به مسائل اجتماعی در چند دهه گذشته از این حکایت دارد که مسائل اجتماعی برای هیچ دولتی در اولویت نبوده است. البته در برخی مقاطع اندک توجهی به این مسائل شده اما با تغییر مدیران به فراموشی سپرده شده است.

حسن‌موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز چنین نظری دارد. او در گفت‌وگو با جام جم آنلاین از بی‌توجهی دولت‌ها به مسائل اجتماعی انتقاد می‌کند و می‌گوید در یکسال گذشته نیز به این مهم پرداخته نشده است.

او ادامه می‌دهد: با توجه به سابقه فعالیت رئیس دولت سیزدهم انتظار می‌رفت او به حوزه آسیب‌های اجتماعی با قدرت بیشتری ورود کند. اما دولت سیزدهم نیز تاکنون اقدام تاثیر گذاری در این حوزه انجام نداده است.‌

آن طور که موسوی چلک توضیح می‌دهد در یکسال گذشته برنامه‌ای برای توسعه کمی و کیفی حوزه آسیب‌های اجتماعی در کشور اجرا نشده و حتی رئیس جمهور جلسه‌‌ای با نخبگان این حوزه برگزار نکرده است.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران عنوان می‌کند: از نظر بودجه‌ای شاهد افزایش اعتبارات بوده‌ایم. اما اجرای برنامه‌ مناسبی را شاهد نبوده‌ایم و می‌توان گفت آسیب‌های اجتماعی به حاشیه رفته است.‌

موسوی چلک تاکید می‌کند: شاهد روند افزایش آسیب‌های اجتماعی هستیم، اما این شرایط نامناسب ‌به نحوه عملکرد دولت سیزدهم محدود نمی‌شود، چراکه در چند دهه گذشته از حوزه اجتماعی غفلت شده است‌‌.

جای‌ خالی دکترین اجتماعی
آسیب‌های اجتماعی در حاشیه قد می‌کشد

مسائل اجتماعی برای دولت‌ها در اولویت قرار ندارد، زیرا بسیاری از مدیران از پرداختن به مسائل اجتماعی به نوعی ترس دارند و ترجیح می‌دهند مسائل اجتماعی در فهرست اولویت‌هایشان قرار نگیرد.

علاوه بر این نبود یک نقشه راه برای مدیریت مسائل اجتماعی نیز در این بین بی‌تاثیر نیست.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این باره می‌گوید:‌ مشکل اینجاست که در این حوزه دکترینی ‌ وجود ندارد که دولت‌ها به آن پایبند باشند.

بی‌توجهی به این مهم سبب شده بیشتر مدیران در حوزه‌های اجتماعی سلیقه‌ای عمل کنند و برخی نیز ترجیح دهند برخورد‌های قهری را در حوزه مسائل اجتماعی در دستور کار بگذارند.

موسوی چلک‌ با بیان اینکه برای کنترل آسیب‌های اجتماعی باید به شکلی هوشمندانه شرایط را مدیریت کرد، ادامه می‌دهد:‌ برای رسیدن به این مهم نیز باید مسائل اجتماعی را در اولویت قرار داد و برای این مهم اعتبارات لازم را نیز در نظر گرفت تا بتوان برای باز تعریف برنامه‌ و ساختارها اقدام کرد.

نگرانی‌ها نسبت به گسترش آسیب‌های اجتماعی هر روز بیشتر می‌شود. اما برنامه‌های مدیران برای رفع این معضلات از مقام وعده فراتر نمی‌رود.

این درحالی است که برخی مواقع ‌ برخوردهای قهری آنها شرایط را نامناسب‌تر از گذشته نیز می‌کند. برای نمونه برخورد نامناسب با معتادان متجاهر سبب شده بیشتر آنها از درمان خودداری کنند به همین دلیل کم نیستند افراد گرفتار اعتیادی که در شب‌های سرد سال نیز ترجیح می‌دهند آواره کوچه و خیابان باشند. اما وارد کمپ‌های ترک اعتیاد نشوند.

نباید فراموش کرد که کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی در گرو استفاده از بستر نهادهای آموزشی و فرهنگی و کمک گرفتن از سازمان ‌های مردم نهاد است. به همین دلیل تا زمانی که استفاده از این پتانسیل‌ها از سوی دستگاه‌های مسئول جدی گرفته نشود، نمی‌توان به کاهش آسیب‌های اجتماعی امیدوار بود‌.