روسیه و ایران که هر کدام به جبهه‌های متفاوتی متمرکز هستند، در باب حضور مستقیم در سوریه تردید دارند چرا که تنش‌ها در سوریه در شرایطی رخ داد که معادلات امنیتی خاورمیانه پیچیده شده و این احتمال وجود دارد که نیروهای روسی و ایرانی مستقر در سوریه توسط اسرائیل هدف قرار گرفته شده است و معادلات از آن چه هست پیچیده‌تر شده و دامنه تنش‌ها گسترده‌تر می‌شود.
به گزارش نبأخبر،همزمان با ورود شورشیان به شهر حماه، ناظران با اشاره به فعل و انفعال‌های ایران و روسیه مدعی‌اند در صورتی که شرایط به همین طریق ادامه یابد، شورشیان قادرند به پایتخت نزدیک شوند؛ گزاره‌ای که به اوج‌گیری تنش‌ها دامن خواهد زد و می‌تواند بازیگران همسایه چون عراق را درگیر کند.
ترکش‌های ورود شورشیان به شهر حماه؛ مقاومت عراق در آماده‌باش/ نسخه روسیه و ایران برای عبور از بحران دمشق چیست؟
نشریه گاردین با انتشار یادداشتی مدعی شد، شورشیان افراطی بخش‌هایی از شهر حماه، نقطه‌ای استراتژیک در جاده دمشق را در اختیار گرفته‌اند، تصرف حماه شاید آخرین مانع اصلی در مسیر رسیدن به دمشق باشد، همزمان این رخداد نشان می‌دهد که دولت سوریه فاقد اهرم‌های کافی برای حراست از تمامیت ارضی این کشور است.
به ادعای گاردین، شبه نظامیان به رهبری گروه حیات تحریرالشام روز پنجشنبه پس از شکستن محاصره شهر طی پنج روز درگیری، وارد این شهر شدند و ویدئویی که در فضای مجازی منتشر شده حاکی از آن است که شورشیان یک فرودگاه نظامی در خارج از حماه را به تصرف خود درآورده‌اند و زندانیان را که در یک بازداشتگاه دولتی نگهداری می‌شدند، آزاد کرده‌اند.
با فرا رسیدن شب، نمایندگان شبه نظامیان ادعا کردند که «کنترل کامل شهر حماه را به دست آورده اند» و از پلیس و نظامیان دولتی خواستند تا فرار کنند. ابومحمد الجولانی، رهبر گروه تروریستی تحریرالشام در پیامی به مردم حماه گفت: «این پیروزی بدون انتقام و رحمت خواهد بود.»
حمص در آماده‌باش؟
گاردین در ادامه گزارش ادعایی‌اش آورد، وزارت دفاع سوریه در ابتدا ورود شورشیان به حماه را تکذیب کرد و خطوط دفاعی آن را «تسخیرناپذیر» خواند. اما با شدت گرفتن درگیری‌ها و نزدیک شدن شورشی‌ها به مرکز شهر، ارتش سوریه اعلام کرد که عقب نشینی کرده و نیروهای خود را «برای حفظ جان غیرنظامیان و عدم مشارکت مردم شهر حماه در این نبردها» مستقر کرده است.
حماه در بزرگراهی که از سمت غرب سوریه به سمت پایتخت دمشق امتداد می‌یابد قرار دارد و پیش‌تر کانون اعتراض‌ها علیه دولت سوریه بود. با این همه نیروهای مخالف در آن بازه زمانی فارغ از تلاش‌های بسیار نتوانستند کنترل این شهر را در دست بگیرند. تهاجم گسترده شورشیان به رهبری تحریرالشام موجب شده تا دولت سوریه کنترلش بر دومین شهر بزرگ سوریه، حلب و مناطقی از شمال غربی این کشور را از دست بدهد. برنامه جهانی غذای سازمان ملل اعلام کرد که تشدید تنش بیش از 28 هزار نفر را آواره کرده است. افزایش خشونت‌ها به ترس از بحران کمک رسانی منجر شده است، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، از نیاز فوری غیرنظامیان به کمک فوری بشردوستانه می‌گوید و یک کشیش محلی در حلب، نگران است که در بحبوحه افزایش قیمت مواد غذایی “خطر گرسنگی” افزایش یابد.
در همین حال خبرگزاری دولتی عراق گزارش داد، روز جمعه، فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق با همتایان سوری و ایرانی خود در بغداد دیدار خواهد کرد تا در مورد وضعیت سوریه گفت‌وگو کنند. این اقدام چند روز پس از برگزاری مذاکرات اضطراری در آنکارا صورت می‌گیرد. همزمان منابع عراقی و سوری به رویترز گفتند که برخی از اعضای مقاومت عراق اوایل این هفته برای حمایت از دولت سوریه وارد سوریه شدند. ائتلاف حشدالشعبی حامی ایران در امتداد مرز با سوریه بسیج شده و گفته است که این اقدام صرفاً پیشگیرانه و برای جلوگیری از ترکش‌های احتمالی جنگ در سوریه به عراق است. یکی از ناظران جنگ گفته که ده‌ها هزار نفر از اعضای جامعه اقلیت علوی روز پنجشنبه از ترس اینکه شورشیان تحت رهبری رادیکال ها به پیشروی خود ادامه دهند، از حمص سومین شهر سوریه فرار کردند. حمص در 40 کیلومتری (25 مایلی) جنوب حماه واقع شده است.
ناظر جنگ مستقر در بریتانیا نیز از مهاجرت دسته جمعی علوی‌ها از محله‌های حمص، به سمت سواحل سوریه، از ترس پیشروی شورشیان خبر داد. خالد که در حومه شهر زندگی می‌کند، به خبرگزاری فرانسه گفت که «جاده منتهی به استان ساحلی طرطوس، به دلیل نور صدها خودرو در حال خروج، روشن بود.»
گزینه‌های ایران و روسیه
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در تماس تلفنی با گوترش گفت که درگیری در سوریه به «مرحله جدیدی» رسیده است. او گفت: «سوریه در این مرحله باید فوراً با مردم خود برای یک راه‌حل سیاسی جامع تعامل کند.»
ناظران مدعی‌اند، عقب نشینی غافلگیرکننده ارتش سوریه مسکو و تهران را متعجب کرده است، این گروه مدعی‌اند، روسیه و ایران که هر کدام به جبهه‌های متفاوتی متمرکز هستند، در باب حضور مستقیم در سوریه تردید دارند چرا که تنش‌ها در سوریه در شرایطی رخ داد که معادلات امنیتی خاورمیانه پیچیده شده و این احتمال وجود دارد که نیروهای روسی و ایرانی مستقر در سوریه توسط اسرائیل هدف قرار گرفته شده است و معادلات از آن چه هست پیچیده‌تر شده و دامنه تنش‌ها گسترده‌تر می‌شود.
با این همه و فارغ از این ادعاها، نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب‌الله لبنان که در حمایت از سوریه جنگیده است، متعهد شد که «در کنار سوریه ایستاده تا تجاوز به آن را خنثی کند.»
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز به خبرنگاران گفت که مسکو به دقت وقایع سوریه را زیر نظر دارد. او گفت: «با توجه به ارزیابی‌ها از وضعیت، ما می‌توانیم در مورد میزان کمکی که مقامات سوریه برای مقابله با شبه‌نظامیان و از بین بردن این تهدید نیاز دارند، رایزنی داشته باشیم».
گرگوری واترز، تحلیلگر ارتش سوریه فعال در مؤسسه خاورمیانه در گفت و گو با گاردین مدعی شد: «ترکیبی از روحیه پایین، دستمزد پایین، فساد و ناکارآمدی در زنجیره فرماندهی به شکست ناگهانی نیروهای دولتی در مناطقی که سال‌ها تحت کنترل آنها بودند، کمک کرده است.»
او مدعی شد که «ارتش سوریه برای حمله شورشیان کاملاً ناآماده است. بشار اسد اوایل این هفته فرمانی را صادر کرد که در جریانش حقوق پرسنل نظامی را 50 درصد افزایش داد. به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور سوریه با نزدیک‌تر شدن درگیری‌ها به پایتخت، به دنبال یک ضد حمله است.»
واترز گفت که «حمایت نظامی ایران و روسیه در مقایسه با دوره های پیشین محدود است.»
به ادعای این تحلیلگر: «فکر می‌کنم دیدن سناریویی که نیروهای وفادار به دولت در دمشق قدرت خود را دوباره به دست آورند، دشوار است. حتی اگر روس‌ها و نیروهای تحت حمایت ایران یا ایران مشارکتی فعال تر داشته باشند، باز بعید به نظر می رسد که دمشق از حمایت لازم نیروهای خود برخوردار شود.»
